195. rocznica powstania listopadowego

27 listopada, 2025 Aktualności

W dniu 29. listopada obchodzimy rocznicę wybuchu powstania listopadowego. W zbrojnym zrywie z lat 1830-1831 wzięli udział Polacy ze wszystkich trzech zaborów. Na wieść o Nocy Listopadowej, wśród ochotników z Galicji Królestwa Polskiego nadciągnęli także mieszkańcy naszego regionu. W walkach z Rosjanami wzięli udział m.in. Edmund Krasicki (1808–1894) z Leska, Tymon Bal (1813–1882) z Paszowej czy Hipolit Witowski (1808–1888) z Morochowa. Za broń chwycili również synowie Romana Kraińskiego z Leszczowatego – Lucjan (zm. 1852) i  Edmund (1804–1887). Lucjan został oficerem kawalerii. Natomiast Edmund, mając już za sobą pięć lat służby w korpusie inżynierów armii austriackiej, zgodnie ze swoją specjalnością wojskową, trafił do oddziałów inżynieryjnych. Następnie znalazł się w sztabie powstańczego korpusu dowodzonego przez generała Girolamo Ramorino. Razem z oddziałami włoskiego generała w służbie polskiej, po upadku Warszawy we wrześniu 1831 roku przekroczył granicę z Galicją. Za udział w powstaniu otrzymał Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari.  Uczestnikiem powstania listopadowego był także Wincenty Rylski (ok. 1810–1885), właściciel majątków Hoczew, Bachlawa i Mokre. Zaciągnąwszy się, jak wielu innych ochotników z Galicji do armii Królestwa Polskiego, Wincenty służył jako podoficer w 1. Szwadronie 6. Pułku Ułanów Dzieci Warszawskich. Dowódcą jednego z plutonów był w tym szwadronie Edward Fredro, brat znanego komediopisarza. Pułk Rylskiego brał m.in. udział w bitwach i potyczkach pod Mińskiem Mazowieckim, Ostrołęką i Płockiem, a następnie razem z Rządem Narodowym przeszedł do Prus. Wincenty powrócił do Galicji.

Po klęsce powstania, wielu jego weteranów schroniło się na terenie zaboru austriackiego. Jednym z popowstaniowych emigrantów był Wincenty Pol (1807-1872), znany poeta i geograf zaprzyjaźniony z rodziną Krasickich z Leska. Autor „Pieśni o ziemi naszej” przez kilka lat dzierżawił majątek w Kalnicy koło Baligrodu. W Smolniku nad Osławą osiadł inny z uczestników powstania – Kajetan Czarkowski (1811-1875). Przykłady bieszczadzkich uczestników powstania oraz weteranów zrywu, którzy osiedli w naszym regionie można mnożyć.

Warto wspomnieć, że w 1833 roku w słynnej wycieczce na Łopiennik razem z Wincentym Polem i jego towarzyszami brał udział Seweryn Goszczyński (1801-1876), pisarz i poeta, a jednocześnie uczestnik sprzysiężenia Piotra Wysockiego i ataku na Belweder w Noc Listopadową