Na południowy wschód od licznie uczęszczanej drogi, prowadzącej z Ustjanowej nad Jezioro Solińskie, znajdują się trzy miejscowości – Łobozew Górny, Teleśnica Oszwarowa i Daszówka. Nie należą do najbardziej znanych w regionie, ale warto zboczyć z utartego szlaku i odwiedzić te miejsca, gdzie zachowały się liczne ślady przeszłości.
Łobozew
W Łobozewie, a raczej Łobozwi – gdyż tak odmieniano nazwę tej miejscowości jeszcze kilkadziesiąt lat temu, znajduje się dawny dwór Leszczyńskich i Świerczków. Budynek ten jest jedną z ostatnich siedzib ziemiańskich, jakie przetrwały do naszych czasów w Bieszczadach. Przed I wojną światową mieszkał w nim znany literat, dziennikarz i znawca koni Jerzy Janowski (1887–1938). Obok obiektu postawiona została tablica Szlaku Kultury Dworskiej, na trasie którego znalazły się również pobliskie miejscowości Ustjanowa, Teleśnica Oszwarowa, Daszówka oraz Równia. W pobliżu dworu stała w przeszłości cerkiew parafialna pw. Narodzenia Matki Bożej. Zachowały się pojedyncze nagrobki przycerkiewnego cmentarza oraz pozostałości starodrzewu. Drewniana świątynia pochodząca z lat. 40. XIX wieku została rozebrana w 1949 roku. W Łobozewie znajduje się jeden z nielicznych zabytkowych kościołów rzymskokatolickich naszego regionu. Trzeba bowiem pamiętać, że większość zabytkowych świątyni w Bieszczadach to dawne cerkwie. Drewniany kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa wzniesiono w połowie XIX wieku, a w 1887 roku został przebudowany. Od 1913 roku miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej.
Teleśnica
Sąsiednia Teleśnica powstała przed 1526 roku w dobrach Kmitów. W początkach XVII wieku dwór w Teleśnicy cieszył się złą sławą za sprawą swoich gospodarzy, rodziny Rosińskich – Jerzego oraz jego synów Stanisława, Piotra i Jana. W 1607 roku zwabili tu Wojciecha Kroguleckiego, którego następnie zamordowano. Cztery lata później w podobnych okolicznościach niemal stracił życie w teleśnickim dworze Krzysztof Głowa z Nowosielec. Rosińscy, aby uniknąć sprawiedliwości, uzbroili chłopów zamieszkujących w ich majątku i zobowiązali do obrony dworu oraz swoich panów. W 1616 roku syn zamordowanego Kroguleckiego razem z Janem Balem zorganizował zajazd na Teleśnicę. Udało się porwać Stanisława Kroguleckiego, który miał zostać odstawiony do grodu sanockiego. Więzień zdołał jednak uciec z należącego do Leszczyńskich dworu w Daszówce. Wydarzenia te opisał w książce pt. „Prawem i lewem” znany historyk Władysław Łoziński. Z tego dzieła, opartego na staropolskich zapisach sądowych, a poświęconego obyczajom na Rusi Czerwonej w XVII w. korzystali następnie twórcy literatury pięknej – Józef Hen i Jacek Komuda.
W późniejszym okresie majątek w Teleśnicy Oszwarowej znalazł się w rękach Lenkiewiczów. Tutaj przyszli na świat Włodzimierz Remigiusz Lenkiewicz (1877–1965) oraz Adam Ambroży Lenkiewicz (1888–1941). Pierwszy z nich był historykiem, nauczycielem i urzędnikiem państwowym, a drugi znanym w okresie międzywojennym fotografem. Natomiast ich ojciec Władysław Lenkiewicz (1844–1907) brał udział w powstaniu styczniowym, a później zdobył rozgłos jako autor licznych opracowań poświęconych rolnictwu.
W Teleśnicy warto odwiedzić miejscowy cmentarz, na którym zachowało się kilkanaście przedwojennych nagrobków. Natomiast w pobliżu współczesnego kościoła postawiona została drewniana konstrukcja, na której znany Sanocki malarz Arkadiusz Andrejkow wykonał portret młodego ks. Karola Wojtyły – św. Jana Pawła II. Warto dodać, że przez Łobozew i Teleśnicę Oszwarową przebiega odcinek jednego ze szlaków papieskich.
Daszówka
Ostatnią z miejscowości, o których chcemy tutaj wspomnieć, jest Daszówka. powstała przed 1540 rokiem na terenie rozległych dóbr należących do rodziny Kmitów. Jej nazwa pochodzi od imienia Dasz i niemal do końca XVI wiek zapisywana była w źródłach w formie „Daszowa”. W późniejszym okresie miejscowość należała do znanej w ziemi sanockiej rodziny Leszczyńskich herbu Korczak. W 1921 roku w miejscowości znajdowały się 64 domy, a zamieszkiwało tu 437 osób. Spośród nich 378 były wyznania greckokatolickiego, 37 rzymskokatolickiego, a 22 mojżeszowego. Miejscowy majątek należał wówczas do rodziny żydowskiej, która została zamordowana podczas II wojny światowej. Niemcy spalili również tutejszy dwór. Na terenie dawnego folwarku, w okresie gdy miejscowość należała do ZSRR, powstał kołchoz, a po 1951 roku funkcjonował tu PGR. Dawną cerkiew wykorzystywano wówczas jako magazyn, a następnie rozebrano. Była to parafialna świątynia pw. św. Dymitra, którą wybudowano w 1835 roku. Współcześnie o dawnej cerkwi w Daszówce przypomina jedynie cmentarz z nielicznymi zachowanymi nagrobkami. W pobliżu postawiono tablicę Szlaku Kultury Dworskiej z garścią informacji.
Ilustracje
- Cmentarz greckokatolicki w Daszówce [fot. Ł. Bajda]
- Cmentarz w Teleśnicy Oszwarowej [fot. Ł. Bajda]
- Jeden z krzyży na cmentarzu w Teleśnicy Oszwarowej [fot. Ł. Bajda]
- Jeden z nagrobków na cmentarzu w Daszówce [fot. Ł. Bajda]
- Kościół i dzwonnica w Łobozewie [fot. Ł. Bajda]
- Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Łobozewie
- Kościół w Łobozewie [fot. Ł. Bajda]
- Łobozew – dawny dwór [fot. Ł. Bajda]
- Łobozew – ściana frontowa dawnego dworu [fot. Ł. Bajda]
- Łobozew – tablica Szlaku Kultury Dworskiej [fot. Ł. Bajda]
- Na cmentarzu w Daszówce 01 [fot. Ł. Bajda]
- Na cmentarzu w Daszówce 02 [fot. Ł. Bajda]
- Na cmentarzu w Daszówce 03 [fot. Ł. Bajda]
- Na cmentarzu w Teleśnicy Oszwarowej [fot. Ł. Bajda]
- Nieistniejąca cerkiew w Daszówce [uk.wikipedia.org; Archiwum WUOZ Krosno]
