Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne pod swoją obecną nazwą funkcjonuje od 1 lipca 2008 roku. Jednakże jest to jednostka państwowej administracji leśnej o najdłuższej tradycji na terenie województwa podkarpackiego. W okresie staropolskim część obszaru dzisiejszego Nadleśnictwa wchodziła w skład dóbr królewskich. Niewiele możemy powiedzieć na temat administracji leśnej w tym czasie. Maciej Augustyn zdołał jednak ustalić, że na terenie Stebnika, w którym funkcjonowała od końca XVII wieku huta szkła, znajdował się grunt wolny od pańszczyzny i innych świadczeń, który pozostawał w użytkowaniu „leśnego”. Zapewne ów „leśny” odpowiadał za zaopatrzenie huty w drewno. Prawdopodobnie w innych, okolicznych wsiach królewskich (m.in. Liskowate i Łodyna) również rezydowali „leśni”.
W dawnych dobrach królewskich, które nie zostały sprzedane przez administrację austriacką w ręce prywatne, utworzono zarządy dóbr kameralnych (rządowych). Lesiste tereny położone nad Strwiążem i Wiarem zaborca postanowił zachować. Z czasem wprowadzono rozwiązania administracyjne oparte na wzorcach austriackich. Kadrę zarządzającą lasami sprowadzono z Austrii oraz Czech, a językiem urzędowym był oczywiście niemiecki. Oczywiście w mniej istotnych kwestiach posiłkowano się językiem polskim. W 1801 r. lasami Dobromilszczyzny, do których zaliczany był opisywany teren, zarządzał nadleśniczy Johann Freiherr v. Scherzer. Podlegało mu 11 leśnictw. W tym czasie powstało również leśnictwo Krościenko-Berehy obejmujące lasy o powierzchni 3,7 tys. ha w okolicach Berehów Dolnych (obecnie Brzegi Dolne), Łodyny, Bandrowa, Stebnika, Krościenka, Liskowatego i Wolicy.
Już po wprowadzeniu autonomii galicyjskiej, w 1872 roku leśnictwo państwowe w zaborze austriackim otrzymało samodzielność organizacyjną. Utworzono wówczas trójstopniową strukturę administracyjną. Powstała Dyrekcja Lasów i Dóbr Skarbowych, która początkowo miała siedzibę w Bolechowie koło Stryja. Osiem lat później została przeniesiona do Lwowa i podporządkowana namiestnikowi Galicji. W 1875 roku przeprowadzona została reforma struktury administracji leśnej. Funkcjonujące od tego czasu „Zarządy Lasów i Domen” były zbliżone pod względem organizacyjnym do współczesnych nadleśnictw. Na terenie Dobromilszczyzny siedziby zarządów zlokalizowano w samym Dobromilu, Starzawie, Michowej i Berehach Dolnych. Ówczesnemu zarządcy (nadleśniczemu) w Berehach, Franciszkowi Swatonowi podlegało trzech nadzorców (odpowiadali dzisiejszym leśniczym), jeden pomocnik, który prowadził kancelarię oraz dwóch strażników (odpowiednik gajowych). Z biegiem lat wzrastała liczba osób zatrudnianych w poszczególnych zarządach. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, na bazie austriackich zarządów powstały nadleśnictwa państwowe, których kadrę stanowili dotychczasowi pracownicy galicyjskiej administracji leśnej.
Nadleśnictwo Berehy, razem z nadleśnictwami Dobromil, Michowa i Starzawa w 1939 roku były ujęte w jedną całość gospodarczą o nazwie „Dobromilszczyzna” obejmującą ok. 14,5 tys. ha. Nadleśnictwo Berehy funkcjonowało na terenie miejscowości: Bandrów, Berehy, Krościenko, Liskowate, Łodyna, Nanowa, Stebnik i Ustrzyki Dolne. II wojna światowa przyniosła deportację części leśników w głąb ZSRR. W Berehach funkcjonowało zaś okupacyjne nadleśnictwo radzieckie, a od 1941 roku niemieckie. Trzy lata później do Ustrzyk Dolnych powróciły władze radzieckie i taka sytuacja utrzymywała się do 1951 roku.
Bezpośrednio po przeprowadzeniu tzw. korekty granicy i powrocie Ustrzyk Dolnych z przyległościami do Polski, w mieście powołano Rejon Lasów Państwowych (funkcjonował przez 7 lat), któremu podlegały nadleśnictwa Wojtkowa, Olszanica (późniejsza Stefkowa), Jasień (późniejsze Brzegi Dolne) i Lutowiska.
W 1962 r. siedziba Nadleśnictwa Jasień obejmującego teren przedwojennego Nadleśnictwa Berehy została przeniesiona do Brzegów Dolnych. Zmieniono wówczas również nazwę jednostki, co stanowiło powrót do prawie półtorawiekowej tradycji. Natomiast utworzone 1951 r. Nadleśnictwo Olszanica, które z czasem przemianowano na Nadleśnictwo Stefkowa, zostało przyłączone do Nadleśnictwa Brzegi Dolne w 1973 roku. W 1997 r. siedzibą Nadleśnictwa stał się biurowiec po zlikwidowanym Zakładzie Budownictwa Leśnego w Ustrzykach Dolnych, a dziesięć lat później jednostka otrzymała nazwę Nadleśnictwo Ustrzyki Dolne.
O szczegółach na temat ponad dwustuletniej historii administracji leśnej w okolicach Ustrzyk Dolnych będzie można przeczytać w monografii Nadleśnictwa Ustrzyki Dolne, która powinna ukazać się w tym roku.
Ilustracje
- Nadruk na papierze do oficjalnej korespondencji [CDIAUL, f. 169, op.1, spr. 399, s.34
- Jan Kosina [Zbiory M. Augustyna]
- Fragment mapy leśnej okolice kolonii Siegenthal w czasach galicyjskich [CIDAUL, f. 169, spr. 534, s. 30]
- Józef Krupiński – zarządca w latach 1887-1897 [Zbiory M. Augustyna]
- Podpis Józefa Krupińskiego 1891 [CDIAUL, f. 169, spr. 448, s. 2]
- Pieczęć Nadleśnictwa 1923 rok [CDIAUL, f. 170, spr. 79]
- Józef Strach [Archiwum RDLP Krosno]
- Szkic sytuacyjny Nadleśnictwa Jasień listopad 1953 [AP Rzeszów Oddział w Sanoku, zespół 228, sygn. 5, s. 37.]
- Żłobek 1959 r. Edward Nóżka z rodziną [Zbiory K. Nóżki]
- Drwal motorniczy Edward Wytrwał. Leśnictwo Krościenko [Zbiory S. Stąpora]
- Załadunek drewna w leśnictwie Brzegi Dolne – zima 1977 [Zbiory S. Stąpora]
- Załadunek drewna w leśnictwie Brzegi Dolne – zima 1977 r. [Zbiory S. Stąpora]
- Zawody drwali motorniczych w Nadleśnictwie Brzegi [Zbiory H. Nera]
